De lievelingswerkvorm van Asmae Benhaddou

Voor deze reeks vragen wij leraren hoe zij het liefst werken aan de burgerschapsvorming van hun leerlingen. Wat zorgt er altijd voor diepgang, vuurwerk of kippenvel in de klas?

In dit artikel

Deze keer delen we de favoriete werkvorm van Asmae Benhaddou. Asmae (25) werkt nu vier jaar als leraar maatschappijleer op het Orion College in Amsterdam Zuidoost. Toen ze ging studeren, twijfelde ze nog tussen de lerarenopleiding en SPH. Op het Orion College, dat speciaal onderwijs aanbiedt, kan ze haar leerlingen zowel aan het denken zetten over maatschappelijke vraagstukken als ondersteunen bij hun hulpvragen. Asmae gebruikt de lestijd vooral om met haar leerlingen in gesprek te gaan over maatschappelijke, sociale en politieke vraagstukken.

“Wat mijn vak zo mooi maakt is dat leerlingen mij indirect wijzen op mijn blinde vlekken, preconcepties en misconcepties. Daarom reflecteer ik me altijd rot na mijn lessen en gesprekken met leerlingen. Er valt altijd lering uit te halen. Luister altijd naar wat een leerling te zeggen heeft en ga het gesprek aan, ook als het confronterend is. Leerlingen waarderen dit en stellen zich dan sneller open.”

Een aantal jaar geleden merkte Asmae dat haar leerlingen niet altijd de juiste kennis hebben om een inhoudelijk gesprek te voeren, en ze niet altijd weten wat een (goed) argument is. Daarom ontwikkelde zij deze vorm van dialoog, waarbij ze elementen van het Socratische gesprek en de argumentenkaarten van het Nederlands Debat Instituut naar haar eigen hand zet.

Met de dialoogvorm van Asmae:

Weten alle leerlingen waar het over gaat:

  • Voorafgaand aan de dialoog lezen de leerlingen twee informatieve en toegankelijke artikelen over het onderwerp.

Weten alle leerlingen wat een goed argument is:

  • Behandel de structuur van een goed argument in een aparte les, zodat je er tijdens de dialoog naar kunt verwijzen als een leerling vastloopt. Hiervoor kun je werken met de argumentenkaart van het Nederlands Debat Instituut.

Kunnen alle leerlingen meepraten:

  • Geef leerlingen de tijd om hun argumenten, opvattingen en vragen voor te bereiden. Zo zorg je ervoor dat niet alleen de luide leerlingen maar ook het stille midden mee kan praten.

Voorbereiding:

  • Kies en onderwerp. Als de sfeer in de klas goed en veilig is, kun je een spannend onderwerp kiezen zoals integratie, corona-maatregelen of vrijheid van meningsuiting. Als er nog wordt gewerkt aan de sfeer, is het beter om een minder beladen onderwerp te kiezen, zoals het vuurwerkverbod.
  • Formuleer een prikkelende hoofdvraag en een stuk of 15 vervolgvragen over dit onderwerp. De vervolgvragen zul je waarschijnlijk niet allemaal stellen, maar zijn in te zetten als het gesprek stilvalt. Het is ook een goede manier om voor jezelf zicht te krijgen op het onderwerp.
  • Zoek twee toegankelijke artikelen over dit onderwerp.

Aanpak dialoog:

Herhaal zo nodig welke afspraken gelden bij het voeren van een dialoog. In het klaslokaal van Asmae zijn dat deze:

  • Laat een ander uitpraten.
  • Word niet boos, maar stel een vraag om een ander te begrijpen.
  • Steek je vinger op als je iets wilt zeggen.
  • Wij schreeuwen en schelden niet.
  • Alles wat jij vindt heeft een reden. Leg dat uit.

Introduceer het onderwerp door de artikelen uit te delen en de hoofdvraag van de dialoog op de beamer te tonen.

Laat leerlingen elkaar bevragen op dit onderwerp. Je rol als docent is vooral nieuwe vragen inbrengen, als het gesprek vastloopt of stilvalt.. Asmae doet dat met dit soort vragen:

  • Wat zou het gevolg daarvan kunnen zijn?
  • Voor wie zou dit positief/negatief kunnen uitpakken en waarom?
  • Hoe zit het met de andere partij?
  • Wat maakt het dat ……..?
  • Kun je daar een voorbeeld van geven?

Geef na afloop een samenvatting van de dialoog. Benadruk bij leerlingen dat de vragen die je hebt gesteld niks zeggen over je eigen opvattingen, maar bedoeld zijn om te prikkelen.

Wat gebeurt er met leerlingen tijdens de dialoog van Asmae?

  • Leerlingen leren actief en kritisch nadenken over eigen en andermans opvattingen.
  • De vorm van een dialoog helpt leerlingen voorbij te gaan aan zwart-wit denken en de nuance op te zoeken. Dat komt omdat ze de tijd krijgen om hun gedachten op een rijtje te krijgen, en dus niet verleid worden om een snel oordeel te vellen en uit te spreken.
  • Zeker als leerlingen van huis uit een duidelijke mening meekrijgen is zo’n gesprek een uitdaging. Maar juist voor deze leerlingen is het belangrijk om die duidelijke mening zelf te leren onderbouwen. Modelleer het gedrag dat je graag ziet bij je leerlingen. Asmae: “Ik laat leerlingen regelmatig weten dat ik ook weleens dingen hoor die ik moeilijk vind. Maar dat ik zelf een mening of opvatting heb, betekent niet dat ik andere perspectieven niet accepteer.”

Waarom werkt deze vorm van dialoog zo goed?

De dialoog is een geliefde vorm om maatschappelijke controversiële onderwerpen te bespreken. In plaats van elkaar overtuigen, draait het bij de dialoog om meer begrip voor andere standpunten krijgen door goed door te vragen en nog beter te luisteren. De losse vorm van de dialoog is voor sommige leerlingen echter veel gevraagd- en daarom is deze variant van Asmae zo slim. Door leerlingen de kans te geven om zich inhoudelijk voor te bereiden, door te zorgen dat iedereen deel kan nemen, en door zelf te laten zien wat voor houding zij verwacht van haar leerlingen: open, nieuwsgierig en kritisch.

dieuwertje-de-graaff-bureau-common-ground

Dieuwertje de Graaff

Dieuwertje de Graaff heeft haar hart sinds jaar en dag aan het onderwijs verpand. Je kan haar altijd wakker maken voor een goede discussie over nationale en internationale maatschappelijke ontwikkelingen, van segregatie tot #MeToo.

Misschien vind je dit ook interessant:
de-lievelingswerkvorm-van-daan-verhoeven
De lievelingswerkvorm van Daan Verhoeven
Artikel

Voor deze reeks interviewen wij leraren over hun favoriete werkvorm. Hoe werken zij het liefst aan de burgerschapsvorming van hun leerlingen? Wat zorgt altijd voor diepgang, vuurwerk of kippenvel in de klas?

bureau common ground, burgerschapsonderwijs
De basiswaarden
Artikel

De wet Verduidelijking Burgerschapsopdracht geeft aan dat burgerschapsonderwijs gericht moet zijn op het overbrengen van kennis van en respect voor de democratische rechtstaat, en dat daarbinnen de drie basiswaarden vrijheid, gelijkheid en...

bureau common ground, burgerschapsonderwijs
Hoe krijg ik mijn sceptische...
Artikel

Overal in Nederland zijn leraren, schoolleiders en burgerschapcoördinatoren onvermoeibaar bezig met het vormgeven van burgerschap op hun school. Dat is best een uitdaging- zeker omdat bijna iedereen op z’n school aan het...

bureau common ground, burgerschapsonderwijs
Sterke schoolcultuur
Artikel

Ga voor een adviestraject; een sterke schoolcultuur en leerlinginspraak 2.0. Samen ontwerpen we een sterke schoolcultuur op maat.

Over bureau Common Ground

Bij bureau Common Ground zijn we gespecialiseerd in burgerschapsonderwijs. Daar bouwen we met scholen aan, via begeleiding, trainingen en workshops. Daarnaast adviseren we andere organisaties die met burgerschapsonderwijs aan de slag willen, zoals het ministerie van OCW, uitgevers, de Anne Frank stichting of de bibliotheken van de provincie Utrecht. Wil je graag ondersteuning bij het verwerken van de basiswaarden in je schoolcultuur of curriculum? Of een workshop in hoe je hier les over kan ontwerpen of geven? Neem dan contact met ons op via info@bureaucommonground.nl.

“Nadat ik de explainer over solidariteit had gedownload, voelde ik me echt geïnspireerd en gemotiveerd om dit belangrijke onderwerp in mijn lessen te behandelen. De heldere uitleg en praktische tips hebben me geholpen om de kern van solidariteit beter te begrijpen en deze kennis effectief over te brengen aan mijn leerlingen. De explainer was een waardevol hulpmiddel bij het creëren van betrokkenheid en discussies over saamhorigheid en zorg voor elkaar. Ik raad deze explainer ten zeerste aan aan andere docenten die solidariteit willen integreren in hun onderwijs en leerlingen willen inspireren om actieve burgers te worden.”

We werken met

400+ scholen en educatieve partners

Privacy en gegevensbescherming

Bij Bureau Common Ground hechten we veel waarde aan privacy en gegevensbescherming. We zullen jouw persoonlijke gegevens nooit delen met derden en alleen gebruiken voor het versturen van onze nieuwsbrief. Lees onze privacyverklaring voor meer informatie.Meld je vandaag nog aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in burgerschapsonderwijs!