Veel collega’s die zich bezighouden met burgerschap op andere scholen zullen dezelfde urgentie voelen. Door de nieuwe wet staat het bij veel scholen hoog op de agenda, maar ook dit schooljaar zorgt Corona als the gift that keeps on giving ervoor dat niet altijd alles volgens planning gaat. Het roept bij mij de vraag op: kunnen we ook slimmer, in plaats van harder werken? Ik deel graag wat tips met je om je op weg te helpen.
Een doorlopende leerlijn burgerschap: hoe leuk is dat?
Om aan de wettelijke eisen te voldoen, is een belangrijk element dat je burgerschapsonderwijs doelgericht en in samenhang georganiseerd is, kortom: dat er een (leer)lijn in zit. Omdat burgerschapcompetenties binnen veel verschillende vakken, projecten en activiteiten aan bod komen, kan dit een uitdaging zijn.
Wel een hele leuke uitdaging. Bijna elke vakdocent vindt het interessant om de maatschappelijke kant van het eigen vak eens onder de loep te nemen, merken we. Bovendien: wie denkt nou niet graag na over wat voor soort mensen we willen afleveren aan de samenleving?
Slim organiseren: vier tips
Op dit moment ondersteunen we onder meer het Dalton Den Haag, het Montessori Lyceum Groningen, het Baken in Almere en het Utrechts Stedelijk Gymnasium met het ontwikkelen van een doorlopende leerlijn voor burgerschap. Om het slimmer in te richten, delen we graag vier tips met je:
1. Betrek de collega’s die het meest enthousiast/relevant zijn
Begin met de collega’s die al veel doen of interesse hebben en/of de vakken waar burgerschap ook inhoudelijke leerdoelen heeft, zoals de gammavakken. Zorg ervoor dat ook onderling iedereen elkaars leerdoelen en ambities kent.
2. Bouw je leerlijn in kleine stappen
Houd het simpel: kies, vanuit de schoolvisie op burgerschap, een aantal competenties en werk deze in steeds groter wordend detailniveau uit. Laat deze terugkeren binnen de vakken en voeg per leerjaar uitdaging toe: werk bijvoorbeeld binnen de competentie omgaan met conflicten van interpersoonlijke naar maatschappelijke conflicten.
3. Neem (en pak!) de tijd
Inventariseren wat er al is, samenhang en opbouw aanbrengen kost simpelweg tijd. Als je dit schooljaar in kaart brengt wat er al gebeurt op het gebied van burgerschap, hoe dit geëvalueerd wordt en hoe dit samenhangt met de schoolbrede visie kan je al best tevreden zijn. Schets dan wel alvast de plannen voor de komende jaren en bedenk wat er nodig is om die in de praktijk te brengen.
4. Betrek leerlingen
Een doorlopende leerlijn maken is conceptueel uitdagend. Toch kun je leerlingen betrekken, door te vragen naar wat er onder hen speelt. Welke maatschappelijke thema’s vinden ze belangrijk? Wat zien zij als goede manieren om met burgerschap te oefenen? Inspelen op de context van je school waardeert de Inspectie ook.
Wat levert het op?
Een doorlopende leerlijn maken kost tijd, maar levert ook wat op. Namelijk:
Rust en overzicht. Je weet immers dat je de Inspectie met een gerust hart kan ontvangen, en van je collega’s weet je waar zij mee bezig zijn.
Focus. Je weet precies wat je wil bereiken met je leerdoelen. Soms kun je zelf minder dingen gaan doen. Daar zijn wij sowieso fan van: minder dingen beter doen.
Motivatie en leerwinst. Het is simpel: met een doorlopende leerlijn wordt het ook voor leerlingen makkelijker om zich te ontwikkelen en te verdiepen. Je bouwt bovendien voort op wat leerlingen al kunnen. En voelen dat je ergens steeds beter in wordt, motiveert.
Tot slot: als je meer wil weten, of liever kijkt, kun je ook de workshop die ik met mijn collega Bram Eidhof op de conferentie Bestemming Burgerschap gaf terugkijken.
Dit is een deel uit het Handboek Burgerschapsonderwijs. Wil je meer lezen? Download dan hier het handboek
Noten
(17) Ten Dam, G., Geijsel, F., Reumerman, R., & Ledoux, G. (2011), ‘Measuring young people’s citizenship competences’ European Journal of Education, 46(3), 354–372.
