Sinds het aantreden van het kabinet-Schoof stuurt de coalitie verschillende signalen over burgerschapsonderwijs. Die variëren van ‘er is geen plek meer voor goedbedoelde extra opdrachten’ en de inzet op ‘neutrale en leeftijdsadequate doelen, bijvoorbeeld waar het gaat om relationele en seksuele vorming.’ Omdat we bij bureau Common Ground van veel scholen vragen krijgen over het regeerakkoord, zetten we de belangrijkste hier op een rij.
Gaat de herziening van het curriculum nog wel door? Wat betekent dit voor de concept kerndoelen burgerschapsonderwijs?
Ja, het kabinet wil de herziening van het curriculum door laten gaan. Voor het PO en VO wil het kabinet de concept kerndoelen in 2025 in de wet opnemen. Sommige partijen en scholen doen net alsof de concept kerndoelen de status van concept al voorbij zijn. Dat is niet zo: het is niet gezegd dat de Tweede en Eerste Kamer met de kerndoelen in huidige vorm gaan instemmen. Dat gebeurde in het verleden ook niet altijd. Ook worden de kerndoelen eerst nog in de praktijk beproefd.
Sterker nog, de concept kerndoelen zijn afgelopen maand al aangepast in opdracht van OCW. Zo vervalt het kerndoel over schoolcultuur en worden de kerndoelen over diversiteit en democratische waarden aanbodsdoelen. Daarom anticiperen we met de scholen waar we mee samenwerken op de concept kerndoelen zonder ze als in beton gegoten te behandelen.
Wil je het nieuws over de concept kerndoelen volgen? Morgen (op 16 oktober) is het Tweede Kamerdebat. Kijk dan met ons mee of abonneer je op onze nieuwsbrief of LinkedIn-pagina om op de hoogte te blijven.
Wat wil het kabinet met het MBO, HBO en WO?
Het kabinet vindt burgerschapsonderwijs niet alleen van belang voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Er is een wetsvoorstel in ontwikkeling dat meer eisen stelt aan burgerschapsonderwijs in het MBO. Dat vinden we een goede zaak, omdat er nu vrijwel geen eisen worden gesteld.
Zijn studenten in het HBO of het WO automatisch goede burgers? Nee, die hebben vaak ook het nodige over samenleven te leren, zoals hoe je omgaat met mensen buiten je bubbel en daar niet op neer te kijken. Het kabinet onderzoekt of er ook een expliciete burgerschapsopdracht voor het HBO en WO moet komen.
Wat gebeurt er met de maatschappelijke diensttijd?
Die wordt de komende jaren afgeschaft. Bestaande MDT-projecten lopen door tot en met 2027.
Wat bedoelt het kabinet met politiek neutraal onderwijs?
Dat is een goede vraag. Neutraal en ook politiek neutraal onderwijs bestaat niet, weet iedereen die zich er enigszins in heeft verdiept. Het zou bovendien botsen met de vrijheid van onderwijs. Zo vraagt de wet bijvoorbeeld van scholen om leerlingen respect voor de basiswaarden van de democratie en rechtsstaat bij te brengen – dat is zeker niet een politiek neutrale opdracht. Wat we wél van scholen kunnen vragen is om geen partijpolitieke standpunten te stimuleren bij hun leerlingen. Maar als dat al gebeurt, is het een uitzondering en spreken leraren elkaar daar doorgaans op aan. Het zou kortom best kunnen dat er geen concreet beleid volgt, maar we blijven het volgen.
Moeten we ons zorgen maken om of we nog wel goed onderwijs over gender en seksuele diversiteit kunnen geven?
Een aantal partijen, zoals de BBB, lijken kritisch op onderwijs over seksualiteit en zouden liever willen dat zulk onderwijs later wordt gegeven. Soms uit angst dat kinderen dan op vroegere leeftijd seksuele actief zouden worden. Onderzoek laat overigens juist zien dat goede seksuele voorlichting het tegenovergestelde effect heeft. Er zijn ook geen goed onderbouwde aanwijzingen dat de huidige kerndoelen niet leeftijdsadequaat zouden zijn.
Sommige coalitiepartijen lijken ook niet zoveel op te hebben met lhbtiq+ rechten. Toch staan hier geen concrete voornemens over in het regeerakkoord. Er staan bovendien ook zinnen in als ‘[j]e moet veilig jezelf kunnen zijn. Ongeacht waar je wortels liggen, van wie je houdt en of je man of vrouw bent of je geen van beiden voelt’. Ook dit dossier blijven we volgen.
Hoe groot is de kans dat deze voornemens realiteit worden?
Dat is koffiedik kijken. Het kan immers zijn dat het kabinet voortijdig valt. Dat de Tweede of Eerste Kamer aanpassingen wil, of dat het kabinet door voortschrijdend inzicht wordt getroffen.
Wij adviseren scholen daarom om wel te anticiperen op concrete voorstellen, zoals de concept kerndoelen burgerschap voor het VO en de voorgestelde kwalificatie-eisen burgerschap voor het MBO, maar daar niet halsoverkop aan te willen voldoen. Ook als het doorgaat is het een kwestie van jaren voor het echt van je verwacht wordt. Voor veel scholen in het PO en VO is het verstandiger om eerst te voldoen aan de huidige wettelijke eisen. Daar helpen we je graag bij.